Przewlekły stres. Skutki stresu dla zdrowia

Każdy z nas doświadcza stresujących sytuacji. Często nie można nich uniknąć. Tak długo, jak potrafimy sobie z nimi radzić, nie ma w nich nic złego. Jednak poważnym problemem jest chroniczny stres – taki, który trwa długo lub często się powtarza. Jest to duże obciążenie emocjonalne, które zawsze ma negatywny wpływ na zdrowie. Dowiedz się, jakie są skutki długotrwałego stresu i na czym polega leczenie stresu.

Czym jest stres? 

Jedna z definicji mówi o relacji pomiędzy umiejętnością radzenia sobie człowieka a wymaganiami stawianymi przez otoczenie. Inna definiuje stres jako wysiłek adaptacyjny organizmu. Jego celem jest przystosowanie do zmieniających się warunków zewnętrznych. W tym przypadku stres dotyka nas w przypadku śmierci bliskiej osoby, zmiany pracy, egzaminu, czy podczas znalezienia się w zupełnie innym otoczeniu.

Należy pamiętać, że stres jest zjawiskiem fizjologicznym i w pełni naturalnym. Powoduje pełną mobilizację organizmu. Wyróżniamy:

• dystres – stres negatywny.

• eustres – stres pozytywny

Stres może być naszym sprzymierzeńcem jeżeli jest krótkotrwały i o niskim natężeniu. Jeśli rozwiążemy sytuację problemową, będącą źródłem stresu, doznamy ulgi i stres minie. Dzięki temu uczymy się radzić z trudnymi dla nas sytuacjami. Jest też niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, pozwala na większy wysiłek, ułatwia radzenie sobie z wykonywanymi zadaniami oraz podnosi jakość pracy.

Natomiast silny stres lub stres przewlekły jest negatywny w skutkach i występuje nieprzerwanie. Jego przyczyną może być trwała sytuacja, która wiąże się z niezaspokojeniem podstawowych potrzeb, jak i tych wyższego rzędu (bezpieczeństwo, akceptacja). Jest źródłem bólu, cierpienia i ma charakter destrukcyjny.

Przyczyny stresu

Czynniki, które wywołują stres to stresory. Dzieli się je na:

1. Stresory psychologiczne – np. presja społeczna, nadmierne wymagania.

2. Stresory socjalne – np. utrata bliskiej osoby, rozstanie, utrata pracy, izolacja.

3. Stresory fizyczne – wszystkie czynniki fizyczne, biologiczne lub chemiczne w nadmiernej ilości (np. hałas).

Objawy somatyczne stresu

Objawy stresu mogą być inne dla każdej osoby, ponieważ każdy z nas inaczej reaguje na sytuacje stresowe. Przy ostrym stresie przyspiesza akcja serca, zwiększa się częstotliwość oddechu, a źrenice rozszerzają się. Wiele osób zgłasza brak apetytu i spadek libido.

Natomiast przewlekły stres powoduje wyczerpanie organizmu. Osoby nim dotknięte odczuwają przyspieszone bicie serca, bezsenność i problemy żołądkowe. Mogą pojawić się ospałość, brak apetytu, pogorszenie pamięci, rozdrażnienie, problemy z koncentracją. Stres może przejawiać się również w odczuwaniu lęku oraz doprowadzić do problemów psychicznych.

Stres może powodować również bóle głowy. Obejmują one całą głową i trwają od kilkunastu minut do nawet kilku dni. Najczęściej dolegliwości mają łagodne lub umiarkowane nasilenie.

Skutki długotrwałego stresu 

Działanie stresu okazuje się destrukcyjne dla organizmu, kiedy jego poziom zaczyna przekraczać granicę indywidualną dla każdego człowieka. Wówczas następuje obniżona zdolność reagowania organizmu oraz poczucie sparaliżowania psychicznego. Jest to prosta droga do chorób związanych ze stresem.

Wpływ stresu na układ sercowo-naczyniowy

Długotrwały stres wpływa negatywnie na serce. Cały układ sercowo-naczyniowy jest szczególnie narażony na negatywne działanie stresu. Pod jego wpływem może dojść do nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń rytmu serca. Dzieje się tak ze względu na długotrwale podwyższony poziom adrenaliny i kortyzolu. Kiedy odczuwamy chroniczny stres zwiększa się wydzielanie cytokin prozapalnych, które między innymi biorą udział w powstawaniu miażdżycy. Przewlekły stres może być więc śmiertelny w skutkach.

Chroniczny stres a układ immunologiczny

Pod wpływem kortyzolu, który podczas długotrwałego stresu jest bez przerwy produkowany zmniejsza się zdolność organizmu człowieka do wytwarzania przeciwciał. Właśnie z tego względu stres osłabia układ odpornościowy. Można zaobserwować, że osoby które mają poważne problemy rodzinne czy zawodowe częściej zapadają na różnego rodzaju infekcje wirusowe i bakteryjne.

Ciągłe wytwarzanie kortyzolu przez organizm może doprowadzić do obniżenia wrażliwości na ten hormon, co jest odbierane przez organizm, jakoby był cały czas w stanie zagrożenia. Wtedy walczy ze swoimi tkankami wyzwalając lub zaostrzając objawy chorób takich jak Hashimoto. Stres przyczynia się również do powstania cukrzycy typu 1, reumatoidalnego zapalenia stawów, czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Przewlekły stres a układ trawienny

Z powodu zwiększonej produkcji adrenaliny długotrwały stres może powodować wrzody żołądka. Choroba wrzodowa daje o sobie znać poprzez silny ucisk lub ból umiejscowiony w nadbrzuszu. Pojawia się przeważnie po kilku godzinach po posiłku. Może mu towarzyszyć również zgaga, nudności, wymioty i osłabienie apetytu. Przewlekły stres powoduje często bóle brzucha, wzdęcia, biegunki lub zaparcia, oraz nieco rzadziej zespół jelita drażliwego.

Inne skutki stresu

Pozostałe negatywne skutki stresu to m.in.:

• parestezje i zaburzenia czucia,

• zatrzymywanie jonów sodu w organizmie i obrzęki,

• zaburzenia widzenia,

• niepokój lub agresja,

• zaburzenia metaboliczne,

• osłabienie mięśni,

• bóle mięśni,

• ubytki kostne.

Jak zapanować nad stresem? 

Gdy towarzyszy nam nadmierny stres, organizm wyraźnie wysyła sygnały, że coś jest nie w porządku. Nie wolno ich bagatelizować, ponieważ na tym etapie możemy sobie pomóc. Jednym z rozwiązań może być lek na nerwy i stres z lecytyną i witaminami, który dzięki właściwościom uspokajającym pozwoli nam się wyciszyć i racjonalnie podejść do rozwiązania problemu, bądź ukierunkować umysł na zmianę myślenia. Działanie pod wpływem stresu w silnych emocjach często nie jest dla nas korzystne, a może doprowadzić tylko do pogorszenia naszego stanu i utrudnić codzienne funkcjonowanie.

Przede wszystkim nie można dopuścić do tego, aby stres się kumulował. Jeżeli jesteśmy w stanie ciągłego napięcia, musimy zrobić wszystko, żeby organizm mógł choćby przez chwilę odpocząć. Należy szukać rozwiązania problemu, a jeżeli takiego nie ma, np. z powodu śmierci bliskiej osoby, nauczyć się żyć na nowo. W stresie bardzo pomagają praktykowane na co dzień techniki relaksacyjne, aktywność fizyczna oraz odpowiednia dieta, a także obecność bliskich osób i radosne sytuacje. Czynniki te zwiększają poziom dopaminy i serotoniny, które działają przeciwstawnie do stresu.

Jak leczyć przewlekły stres?

Leczenie przewlekłego stresu ma na celu nauczenie się reakcji na stresujące sytuacje, które pozwalają zminimalizować napięcie emocjonalne i złe samopoczucie. W tym celu konieczna jest współpraca z psychologiem, który dopasuje techniki terapeutyczne indywidualnie dla każdej osoby. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest psychoterapia poznawczo-behawioralna.

Przy silnym i przewlekłym stresie konieczna może okazać się pomoc psychiatry. W uzasadnionych sytuacjach lekarz może zlecić leki podwyższające poziom serotoniny i dopaminy (np. leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe i uspokajające).