Witamina B12 – jak działa i jak ją uzupełnić?

Jaka jest rola witaminy B12? 

Witamina B12 odpowiada za wytwarzanie energii w komórkach oraz utrzymanie prawidłowej przemiany materii. Wraz z kwasem foliowym i witaminą B6 przyczynia się do rozkładu homocysteiny, której wysoki poziom jest czynnikiem rozwoju schorzeń związanych z miażdżycą, a szczególnie zawału serca i choroby wieńcowej. Witamina B12 uczestniczy w procesie dojrzewania i tworzenia czerwonych krwinek, przy jej niedoborze czerwone krwinki nie dojrzewają prawidłowo, są zbyt duże, co w konsekwencji może doprowadzić do niedokrwistości, czyli anemii.

Jedną z najważniejszych ról witaminy B12 jest wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Bierze aktywny udział w syntezie serotoniny, czyli neuroprzekaźnika, który w odpowiednim stężeniu zmniejsza stany depresyjne, przeciwdziała nadmiernemu zmęczeniu i osłabieniu. Uczestniczy w procesie przetwarzania węglowodanów, białek i tłuszczy w energię, potrzebną do normalnego funkcjonowania. Dodatkowo ma duży wpływ na zdolność koncentracji i pamięć.

10 najważniejszych funkcji witaminy B12:

1. Odgrywa dużą rolę w procesie podziału komórek
2. Pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek
3. Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego
4. Utrzymuje prawidłowy metabolizm homocysteiny,
5. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowaniu układu nerwowego,
6. Pomaga w utrzymaniu odpowiednich funkcji psychologicznych
7. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,
8. Zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia
9. Korzystnie wpływa na układ odpornościowy
10. Odgrywa kluczową rolę w syntezie materiału genetycznego komórek – DNA i RNA

Witamina B12 – niedobór i nadmiar 

Objawy niedoboru witaminy B12 można odczuć ze strony układu krwionośnego, nerwowego i pokarmowego. Krótkotrwały deficyt nie powoduje dużych zmian w obrębie tych układów, jednak długotrwały prowadzi do nieodwracalnych powikłań. Najczęściej można spotkać objawy niedoboru układu krwiotwórczego, czyli niedokrwistość. Można ją zdiagnozować przy wystąpieniu symptomów takich jak bladość skóry o odcieniu jasno żółtym, osłabienie, bóle i zawroty głowy, bolesne owrzodzenia w kącikach ust.

Ze strony układu pokarmowego możemy odczuwać pieczenie języka, utratę smaku i apetytu, nudności, biegunki, chudnięcie, zaparcia. Objawami neurologicznymi są mrowienie i drętwienie rąk i nóg, niestabilność chodu, osłabienie wzroku, napady drgawkowe, uczucie przechodzenie prądu wzdłuż kręgosłupa przy pochylaniu głowy.

Objawy niedoboru witaminy B12 mogą przypominać objawy chorób psychicznych. Do objawów należą między innymi stany depresyjne, hipomania (nadmiernie podwyższony nastrój), zmiany zachowania, niepokój psychoruchowy, zaburzenia pamięci, zaburzenia poznawcze łagodne lub demencja, dezorientacja, uczucie ciągłego zmęczenia.

Jak widać nie należy bagatelizować wpływu na organizm, jaki niesie witamina B12. Nadmiar nie jest możliwy, ponieważ wraz z moczem zostaje wydalona witamina B12. Dawkowanie powinno być dostosowane indywidualnie. Zapotrzebowanie mężczyzn i kobiet wynosi 2,4 µg/d, kobiet w ciąży 2,6 µg/d, kobiet karmiących piersią 2,8 µg/d.

Kto szczególnie powinien zadbać o witaminę B12 w diecie? 

Niedobór witaminy B12 występuje na całym świecie. Szczególnie dotyczy to wegan, którzy całkowicie odrzucają produkty zwierzęce. Śladowe jej ilości można znaleźć w fermentowanych produktach sojowych, jednak aby nie doświadczyć poważnych konsekwencji zdrowotnych należy przyjmować leki z zawartością kwasu foliowego, wapnia oraz witamin, takich jak witamina B12. Bez recepty jest dostępna w dobrych aptekach. Należy jednak pamiętać, że suplementy diety nie są dobrym rozwiązaniem, ponieważ nie mają udowodnionego działania. Warto zapytać się w aptece o dobry lek z witaminą B12.

Ponadto osoby starsze powinny zadbać o swój jadłospis, ponieważ najczęstsza przyczyną niedoboru są w ich przypadku zaburzenia wchłaniania. Należy również przyjrzeć się stosowanym na co dzień lekom. Do niedoborów tej witaminy może doprowadzić przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego, metforminy, kolchicyny, sulfasalazyny

Ponadto na niedobór witaminy B12 są narażone osoby, które mają schorzenia jelit przebiegające z zespołem złego wchłaniania, zespół rozrostu bakteryjnego, przewlekłe zapalenie trzustki, zespół Zollingera i Ellisona, celiakię, zwiększenie zużycia witaminy B12 w przypadku zakażenia tasiemcem bruzdogłowcem szerokim, chorobę Leśniowskiego-Crohna, zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka.

Witamina B12 – w jakich produktach występuje? 

Niestety tylko produkty zwierzęce mają dużą zawartość składników takich jak witamina B12? Gdzie występuje? Przede wszystkim w mięsie, serach, rybach, mleku, jajach i wędlinach. W jakich produktach jeszcze występuje witamina B12? Źródła niezwykle wartościowe to owoce morza (kraby, małże), makrele, szczupaki, wątroba z cielęciny, wołowiny, jagnięciny oraz indyka.

W poważnych przypadkach niedoboru, witaminę B12 stosuje się w formie zastrzyków. Szczególnie w przypadku wystąpienia anemii i silnego osłabienia organizmu. Są to zastrzyki domięśniowe i dość bolesne. Mogą pojawić się skutki uboczne, takie jak bóle i zawroty głowy, bóle mięśni i stawów, bóle żołądka, biegunka i mdłości. W rzadkich przypadkach może dojść do reakcji alergicznej – ból w klatce piersiowej i napuchnięcia części ciała. Jest to spowodowane zwiększoną dawką witaminy B12, podaną naraz w przeciwieństwie do stopniowych zmian w diecie czy wprowadzenia leku w formie tabletek.